Shaqir Shaqiri prej vitesh është përfaqësues i Kosovës për vendet skandinave njëherit pjesëtar i kahershëm i Lëvizjes për Pavarësi.

Për shumë shkaqe e zgjodhëm si bashkëbisedues për lexuesit e Pasqyrës

1. Më sa dijmë ju jeni larguar nga Kosova menjëherë pas konflikteve të mëdha që keni pasur me disa anëtarë të kryesisë së atëhershme të LDK-së?

Përgjigja: Mund të thuhet edhe kështu. Mirëpo arësyeja e mbetjes sime jashtë Atdheut nuk mund të lidhet me këtë. Në të vërtetë, në vjeshtën e vitit 1993 isha në vizitë zyrtare në disa vënde evropiane dhe kur po bëhesha gati të këthehesha për Kosovë, njëri nga bashkëpunëtorët e mi më telefonoi dhe më tha se ´duhej të mbetesha aty ku isha'. Ishte ky sinjal se diç nuk ishte në rregull.

Të nesërmën, përmes 'Informatorit' të QIK-ut kuptova se një grup aktivistësh ishin burgosur nga forcat serbe. Ishte fjala (sipas mediave serbe) për anëtarë të Ministrisë së Mbrojtjes të Republikës së Kosovës. Meqë qysh nga fillimi i organizimit të një lloj Mbrojtjeje Teritoriale isha në kontakt me zt. Hajzer Hajzerin (i cilësuar nga serbët si Ministër i Mbrojtjes) u detyrova të mbetem jasht Kosovës.

Që atëherë kam patur dyshim se dikush nga prijësit e atëhershëm të LDK-së mund të ketë dorë në këtë 'marifet'. Ishte ky një grup 'komisarësh politik' që haptazi pat filluar të hedhë 'gurë e drunj' mbi të burgosurit politik... E dija se ky grup íshte në gjendje të bënte çmos për të na eliminuar nga skena politike dhe mezi priste rastin (ose e krijoi edhe vet) që 'të më heqnin qafet'.

Unë isha bërë halë në sytë e tyre (por jo vetëm unë) dhe përderisa unë konfrontohesha me ta haptazi, ata punonin në prapaskenë dhe 'Rasti i Ministrisë së Mbrojtjes'ishte i mirëpritur (ose edhe i inskenuar nga vetë ata) drejt mënjanimit të njerëzve të papërshtatshëm.

2. Ka qenë ky shkaku i konfliktit?

Përgjigja: Jo. Shkaqe për konflikte ka patur thuajse çdo ditë. Ta zëmë, nuk më ka pëlqyer puna e këtij grupi në dy fronte. Ditën rrinin me ne në kryesinë e LDK-së, kurse netët i kalonin me strukturat e vjetra komuniste dhe me një Zot e di se kë tjetër...!Që nga themelimi i saj, LDK-në e kam konsideruar jo si parti të mirëfilltë politike por si Lëvizje Kombëtare, prandaj edhe pranova të jam njëri nga funksionarët e saj.

Mirëpo, dalngadalë zura të zhgënjehem në një grup të caktuar njerëzish që ishin në kryesinë e LDK-së. Fillimisht, për këtë grup të gjithë të burgosurit politikë ishin marksistë-leninistë dhe ishin të burgosurit politikë ata të cilët e kishin prishur 'rehatinë´ e Kosovës.

Meqë pengesën kryesore për realizimin e planeve të tyre e shihnin në mua, filluan 'ndërskamcat' nga të gjitha llojet: Fshehja e të gjitha porosive nga diplomacitë e huaja dërguar përmes fax-it apo përmes postës së rëndomtë; fshehja e kërkesave

(përsëri nga diplomacitë e huaja) për takime edhe me përfaqësues të partive të tjera politike (normalisht duke u përkujdesur që të mos dëmtohen partitë simotra të LDK-së), etj.

Ky grup shkoi aq largë në pafytyrsinë e vet saqë në takimet me të huajt (gjatë ndonjë udhëtimi timin jasht Kosovës) nuk nguronin të më etiketonin edhe mua edhe të gjithë të tjerët që nuk ishin nga ky grup.

U desh t´u kundërvihem këtyre marifetllëqeve, gjenerator të të cilave ishin sidomos Edita Tahiri, Anton Kola e Regjep Gjergji.

Mirëpo, për fat të keq, të gjitha këto fsheheshin dhe ´lustroheshin´ nga Ibrahim Rugova.

Nuk bëri përshtypje as kërkesa ime që të mirret në përgjegjësi Edita Tahiri për shkak se ishte ajo që në radhët tona kishte futur njeriun i cili më vonë (pak kohë pas Referendumit) u dëshmua (dhe vet pranoi) se bashkëpunonte me dy shërbime serbe: Me Shërbimin e UDB-së dhe me shërbimin famëkeq të KOS-it ushtarak serb.

3. Kur jeni angazhuar si përfaqësues i Kosovës për vendet skandinave?

Përgjigja: Ishte koha kur Qeveria e asokohe kishte ndër mënd të hapte përfaqësitë në vëndet perendimore, dhe në verën e vitit 1995 u caktova në këtë post.

4. Cilat kanë qenë problemet me të cilat jeni përballur gjatë kësaj kohë?

Përgjigja: Probleme ka patur të natyrave të ndryshme, mirëpo problemi më i madh ka qenë mos-komunikimi dhe mos-koordinimi i punëve me qendrat e tjera, e sidomos me zt. Bukoshi. Ndonëse kam insistuar dhjetëra e dhjetëra herë që të takohemi e t´i koordinojmë punët, nuk u takuam asnjëherë.

U desh dy herë që me shpenzimet e mia (ndonëse jetoj nga asistenca sociale) të udhëtoj për në Gjermani e të takohem me zt. Bukoshi...

Ta them të drejtën, nga ky mos komunikim dhe moskoordinim jam përpjekur të nxjerrë përparësinë dhe të punoj 'kokë më vete'. Kjo ka të bëjë para së gjithash me përpilimin e Informatorëve në gjuhët e huaja sipas shijes jo të LDK-së dhe QIK-ut. Në këta informatorë me të cilët Zyra në Stokholm 'bombardonte' mediat perëndimore dhe diplomacitë e huaja në mbi 700 adresa për çdo ditë nuk kishte frymë partiake të njëanshme, dhe ajo që është kryesorja, në këta informatorë (të përditshëm) glorifikohej që nga dita e parë lufta e shenjtë e UCK-së.

E njejta gjë bëhej edhe gjatë takimeve të mia të shumëta me diplomacitë e vëndeve skandinave dhe me koret diplomatike të akredituara në Stokholm.

5. Si e kanë shikuar më parë dhe si e shikojnë tani çështjen e Kosovës vendet skandinave?

Përgjigja: është dashur punë e madhe dhe përkushtim i jashtzakonshëm që çështja e Kosovës të trajtohej në favor tonin.

S´ka nevojë t´ua përkujtoj se Serbia kishte marrëdhënie shumë miqësore me Suedinë dhe vëndet e tjera nordike për afro pesë decenje.

Mirëpo, pse sot çështja e Kosovës shihet ndryshe nga përpara, është meritë para së gjithash e luftës së lavdishme të UCK-së e cila e solli Kosovën në agjendat botërore. Frikacakun s´e do njeri. Trimëria dhe devotshmëria e UCK-së ndaj çështjes së shenjtë LIRISË SË ATDHEUT nuk mundi e të mos ndjellte admirim tek të gjitha shtresat, pra edhe tek ato shtetërore.

Prandaj sot nuk mungon as mbështetja morale e as ajo materiale për Kosovën.

6. Sa ka qenë mbështetja e mërgimtarëve tanë në Skandinavi për njohjen e çështjes së Kosovës?

Përgjigja: Mbështetja ka qenë në nivel (të shumtën e rasteve më e mirë se në shumë vënde të tjera evropiane) por, kujtoj se kemi mundur të bëjmë edhe më shumë.

7. Cili prej vendeve skandinave mbështet më së shumti çështjen e Kosovës?

Përgjigja: Asnjëri nga vëndet skandinave nuk mund të veçohet për mbështetje më të madhe apo më të vogël. Në Skandinavi ekziston një lloj, do ta quaja kështu, ´politikë nordike'.Nëse ndonjë nga këto shtete merr ndonjë nismë - të tjerat e ndjekin menjëherë.Me një fjalë: vëndet skandinave e kanë mbështetur çështjen e Kosovës dhe gjithnjë kanë ndihmuar materialisht.

8. Siç dihet ju keni qenë pjesëmarrës në Rambouillet. Në çfarë cilësie keni qenë aty dhe meqë aty Kosova nuk është përfaqësuar në emër të institucioneve të saj, në kuadër të cilit prej 4 përbërësve të delegacionit të Kosovës keni qenë?

Përgjigje: Përmirësim. Isha në pjesën e dytë të kësaj konference. Pra, në Paris. Në Rambouillet nuk arrita ngase edhe kësaj here makineria e gjithfuqishme e 'komisarëve politik' të LDK-së e bëri të vetën. Edita Tahiri dhe truproja e Ibrahim Rugovës e kishin fshirë emrin tim nga lista e prezantuar nga LBD-ja dhe kishin futur një njeri të vetin. Megjithatë, në Paris arita të gjendem tok me pjesëmarrësit e tjerë. Pra, kërkesën për bashkangjitjen time delegacionit kosovar e kishte bërë LBD-ja.

9. Për Rambouillet flitet çkamos. Aty flitet për përçarje të thella në mes përbërësve të delegacionit të Kosovës. Cka mund të na thoni në këtë drejtim?

Përgjigje: Më është thënë se gjatë pjesës së parë të kësaj Konference (në Rambouillet) ka patur zënka. Në Paris mund të vërehej se zotërinjtë Rugova dhe Bukoshi ishin thuaja të vetmit që i iknin kontakteve me anëtarët e tjerë të delegacionit. Kaptinë e veqantë ishte zt. Rugova të cilin duhej thirrur edhe nga disa herë për të biseduar të gjithë së bashku ose për të marrë ndonjë vendim të përbashkët.

Por, befasi e këndshme për mua ishte fakti se Kryeministri i Qeverisë së Përkohshme, zt. Hashim Thaqi, dinte që me pjekuri të rrallë t´i mbulonte këto... që së paku të mos i vërenin të huajt. Për këtë duhet pasur pjekuri politike dhe talent.

10. Rugova dhe B. Bukoshi në Rambouillet a silleshin ashtu siç i njihnim ne, pra si Kryetar i Republikës, gjegjësisht i qeverisë apo si përfaqësues të LDK-së në delegacion?

Përgjigje: Gjithsesi jo si përfaqësues shtetëror apo qeveritar. Arsyeja: Ata ishin pajtuar dy javë më parë që Kryeministër i Qeverisë së Përkohshme të jetë përfaqësuesi i UCK-së (gjegjësisht zt. Thaqi) dhe këtë e dinin edhe përfaqësuesit e Bashkësisë Ndërkombëtare që punonin me ne.Kisha përshtypjen se zotërinjtë Rugova dhe Bukoshi nuk paraqisnin për ta hiq më shumë se këshilltarët e delegacionit kosovar.

11. Meqë në Ramboullet H. Thaci u zgjodh kryetar i delegacionit të Kosovës, si silleshin Rugova dhe Bukoshi, a e respektonin dhe a bashkëpunonin me të?

Përgjigja: Fatkeqësisht jo. Por, kjo mangësi mbulohej mirë nga diplomacitë e huaja, të cilat për cdo gjë i drejtoheshin më së pari zotit Thaqi; pastaj, përfaqësuesve të UCK-së e të LBD-së. LDK-ja e kishte margjinalizuar veten edhe para të të huajve. Dhe, jo vetëm që diplomatët e huaj për çdo gjë i drejtoheshin fillimisht zt. Thaqi, por edhe thirrjet më të shumëta përmes telefonit nga liderët botërorë i kishte pikërisht zt. Thaqi.

12. Në Rambouillet ka pasur disa ekspertë që kanë ndihmuar delegacionin e Kosovës. Cilët kanë qenë dhe në raport me delegacionin serb, sa ka qenë i përgatitur delegacioni ynë për një Konferencë, ku është vendosur për fatin e vendit?

Përgjigje: Delegacioni i Kosovës kishte numër të madh 'ekspertësh'. Përveq zt. Fatmir Sejdiu (në Paris) dhe zt. Enver Hasani (në Rambuillet), nuk e di se cili dhe me cfarë kontribuoi. Ishin aty sa për sy e faqe (pjesa më e madhe - nëse jo edhe të gjithë, të futur në listë nga LDK-ja, dhe, fatkeqësisht ose mediokritete ose gjysëm-analfabetë). Megjithatë, ndonëse të hendikepuar me mospraninë e ekspertëve të mirëfilltë, kujtoj se delegacionit kosovar nuk i mungoi pjekuria politike dhe në asnjë mënyrë nuk ka qenë më i papërgatitur se delegacioni serb.

13. Ju jeni ndër funksionarët e njërit prej segmenteve të rëndësishme të administratës së qeverisë Bukoshi, i cili iu ka bashkangjitur z, Thaçi. Na tregoni se cili ka qenë shkaku?

Përgjigje: Unë nuk do ta formuloja kështu pjesën e dytë të pyetjes suaj. Unë nuk i jam bashkangjitur zt. Thaqi. Unë kam kryer detyrën time në Qeverinë e Bukoshit jo sipas shijes dhe direktivave të LDK-së, QIK-ut, etj. Do të thoja se unë dhe stafi im kemi kryer punë për Kosovën e jo 'për këtë apo atë qeveri' apo parti politike. Kemi qenë Zyra e vetme e cila që nga paraqitja e parë e paraqitjes së UCK-së në skenën Kosovare jo vetëm se nuk e kemi quajtur atë 'e ashtuquajtura' siç bënte QIK-u, por kemi dalë edhe me Deklarata për Shtyp në mbështetje të saj; kemi mbështetur fondin atdhetar "Vendlindja Thërret", etj., dhe kjo ka qenë therrë në sy për për njerëzit e klaneve Rugova - Bukoshi. Punën time e ka vlerësuar zt. Thaqi e kabineti i tij dhe ka pasuar emërimi im.

14. Por në një kumtesë të kabinetit të Bukoshit thuhet se ju kanë shkarkuar nga posti i përfaqësuesit. Cilat kanë qenë shkaqet?

Përgjigja: Disa nga shkaqet i thash më lartë. Pika e ujit që bëri të derdhet gota ishte THIRRJA ime e lëshuar për mjetet e informacionit (në fund të muajit Mars) në të cilën kërkova të përkrahen institucionet tona të mirrëfillëta, të përkrahet Qeveria e Përkohëshme, të përkrahet UCK-ja, të përkrahet dhe të ndihmohet fondi Vendlindja Thërret', të pushojnë zënkat midis faktorit shqiptar, etj. Dhe, zt. Bukoshi, sipas asaj "për inatë të nuses më vdektë djali", shpejtoi të dilte me vendimin për largimin tim.

15. Në atë kumtesë është thënë se në vendin tuaj është emëruar Muhamet Shatri. Si e keni pritur ju këtë dhe a ju ka rënë që të takoheni ndonjëherë me të gjatë përfaqësimit të dyfishtë?

Përgjigje: E kam pritur një hap të tillë nga zt. Bukoshi. Por, sic thoni ju, përfaqësim të dyfishtë, në Skandinavi nuk ka. Këtu nuk kemi zënka të llojit të këtillë. Edhe shqiptarët edhe të huajt e dijnë se cili është përfaqësues i Kosovës në Skandinavi. Fundja, nga mediat tona dhe ato të huaja keni mundur të kuptoni se cfarë ´fushate´ diplomatike kisha javët dhe muajt e fundit pikërisht në cilësinë e Përfaqësuesit Diplomatik të Kosovës. Kisha takime me liderët shtetërorë të vëndeve skandinave dhe me ambasadorë e personel tjetër diplomatik të vëndeve më të rëndësishme të politikës botërore. Meritë për mospëqarje ka edhe zt. Muhamet Shatri, i cili ka deklaruar botërisht se 'nuk pranon të futet në këtë lojë jo të ndershme´. Mund të ndodhë që zt. Bukoshi të emërojë edhe ndokë tjetër, por nuk besoj se ka njeri që mund të ketë iluzione se mund të bëjë diç në këtë plan duke u konfrontuar me përvojën diplomatike mbi dhjetë vjeqare dhe me emrin që ka krijuar kjo Përfaqësi këto pesë vitet e fundit. Njeriu i tillë do të dilte qesharak dhe tragji-komik.

16. Si e shihni ju pozitën aktuale të Kosovës në saje të kontakteve që keni me diplomatë të ndryshëm?

Përgjigje: Tani cdo gjë varet prej nesh. Fuqitë e Mëdha, e para së gjithash SHBA-të dhe Britania e Madhe e kanë bërë të vetën. Na ndihmuan të krijojmë një Kosovë gjysëm të lirë. Kurse për ta bërë Kosovën plotësisht të lirë duhet punuar ne. Tani duhet dëshmuar para botës që na ndihmoi se jemi të zotët të krijojmë shtet dhe ta ruajmë këtë shtet.

17. Si e shihni ju ekzistencën e dy "qeverive" të Kosovës në Prishtinë dhe përpjekjet e të dyjave për të formuar administrata të veçanta kudo në vend?

Përgjigje: Keq! Kjo është turp! Kjo mund të na kushtojë shumë! Me këtë po dëshmohet se disa personalitetite politike tonat paskan luftuar më shumë për pushtet se sa për clirimin e vëndit…Shikoni tani edhe sjelljet e zt. Rugova. C´është kjo? T´i bojkotosh në të njejtën kohë edhe institucionet tona edhe ato ndërkombëtare dhe në të njejtën kohë t´i injorosh dy forcat kyce që i sollën Kosovës këtë gjysën-lirie: UCK-në dhe NATO-n me institucionet e tjera ndërkombëtare, kjo është, thënë shumë butësisht papërgjegjësi që mund të ndërlidhet me shumëcka dhe të shpie të dyshojë në më të keqën. Si mund të shpjegohet mospërgjigja ftesës për takim në Prishtinë me tre ministra të jashtëm evropjan kur në të njejtën ditë Rugova takohet me rusët dhe me shkijet në pushimoret pitoreske të Zvicrës?! Apo si mund të komentohet largimi i tij nga Prishtina pas vetëm disa orësh? Këthim në plazhat italiane për të vazhduar pushimet?! Të jesh kryefamiljar i një familje sado të vogël duhet të sjellesh me më shumë përgjegjësi, e lëre më të të pëlqejë t´i thuash vetes Kryetar i një vëndi. Burrat e shtetit ndërpresin vizitat shtetërore për t´u këthyer në atdhe kur atje ndodhë ndonjë tërmet apo edhe ndonjë aksident më i madh rrugor, kurse Rugovës s´i bënë përshtypje asgjë! Bile as zbulimi i përditshëm i varrezave masive që po e trondisin të huajin!?

18. Sa e dëmton kjo praktikë çështjen e Kosovës?

Përgjigje: Jo që një gjë e këtillë e dëmton shumë çështjen e Kosovës, por kjo mund të jetë fatale për të gjithë ne. Bota që na ndihmoi mund të na e këthejë shpindën. E po të ndodhë kjo mund të na marrë lumi. Mund të ndodhë që kjo kaptinë e ndritshme e historisë sonë e krijuar me shumë vuajtje e shumë gjak të këthehet qindra vjet prapa... Këtë nuk kam guxim as ta ëndërroj. Ky do të ishte ankthi më i trishtuar historik nëpër të cilin do kalonte Kosova shekuj të tërë… KJO NUK GUXON TË NA NDODHË!