A do të jetë shqiptar nënkryetari i Maqedonisë?

Zgjedhjet presidenciale në Maqedoni

Për Maqedoninë ky është vit zgjedhor sepse në vjeshtë ajo duhet të zgjedh kryetarin e shtetit. Fushata parazgjedhore është para nisjes ndërkaq po bëhen përgatitjet e fundit për harmonizimin e rregullativës ligjore. Zgjedhjet presidenciale për bllokun maqedonas janë shumë të rëndësishme për të legjitimuar politikën e tyre, përkundër asaj se kryetari i shtetit në Maqedoni nuk ka kompetenca të mëdha në praktikimin e pushtetit. Por, as blloku shqiptar nuk është i painteresuar për këto zgedhje edhepse dihet që kandidati shqiptar nuk ka shansa teorike për t'u zgjedhur kryetar. Kombinimet zgjedhore tashmë kanë filluar. Partia shqiptare në pushtet e Arbër Xhaferit e ka lansuar idenë për nënkryetar të shtetit, i cili do t'u takonte shqiptarëve, ndërkaq partia opozitare e Abdurrahman Halitit thotë se do të ketë kandidatin e saj në zgjedhje, edhepse nuk kundërshton idenë për nënkryetar shqiptar.

Synimi partiak i PDSH-së, thotë Arben Xhaferi, lider i saj, bëhet me qëllim që të harmonizohet funksionimi juridik i sistemit sepse ai është i padrejtë dhe funksionon në baza etnike kurse shqiptarët atë nuk mund ta kontrollojnë. "Në shtetet multietnike ekzistimi i institucionit të nënkryetarit të shtetit,është i domosdoshëm, që do ta kontrollonte funksionimin juridik të sistemit mbi baza etnike", thotë Xhaferi në një deklaratë të dhënë këto ditë duke shpjeguar nevojën e institutcionit të nënkryetarit të shtetit. Sipas tij, përkundër ekzistimit të vullnetit politik dhe marrëveshjes politike, padrejtësitë mbi baza etnike janë të pandalshme duke ilustruar këtë me pjesëmarrjen simbolike të shqiptarëve në njësitë speciale të ushtrisë maqedonase, epërorëve, kadetëve dhe të të punësuarve të tjerë në Ministrinë e Mbrojtjes, të Kulturës dhe Punëve të Brendshme. Sipas PDSH-së nënkryetari i shtetit do të ketë rolin e mbikqyrësit të këtyre deformimeve të sistemit dhe t'i pengojë ato.

Edhe PPD mbështet idenë për nënkryetarin shqiptar por tërheq vërejtjen se kampi politik maqedonas tani për tani nuk është në gjendje që të pranojë një gjë të tillë edhepse ajo është ide e arsyeshme dhe se rregullative ligjora nuk e parasheh një gjë të tillë.

Mithat Emimi, sekretar i PPD-së, thotë se ideja për nënkryetar shqiptar të shtetit përkon me iden e kahmotshme të shqiptarëve në Maqedoni për të pasur një nga postet më të larta shtetërore. "Momentalisht nuk ka akt juridik që do të mundësonte këtë variant, por në qoftë se arrihet një marrëveshje midis partnerëve të koalicionit qeveritar, të cilët kanë edhe shumicën në Parlament, atëherë PPD do të përkrah këtë ide edhe pse kjo procedurë është pak e koklavitur" potencon Emini. Sipas tij, roli i nënkryetarit mund të rregullohet me Kushtetutë, i cili në mungesë të kryetarit do t'i kryejë punët e tij.

Se partitë maqedonase në pushtet nuk e kanë kuptuar seriozisht idenë e nënkryetarit flet edhe propozimi i qeverisë për ndryshimin dhe plotësimin e ligjit për zgjedhjen e kryetarit, i cili propozim në asnjë vend nuk përmend mundësinë e tillë.

Opinioni shqiptar si duket drejt e ka kuptuar "lojën" rreth zgjedhjeve presidenciale. Partia e Xhaferit, e cila është në koalicion me VMRO dhe AD, që në këto zgjedhje do të garojnë me kandiatë të përbashkët, ndjen obligim që të mbështesë kandidatin e tyre, i cili me siguri do të jetë Vasil Tupurkovski, por do ta ketë vështirë që këtë vendim ta arsyetojë para elektoratit shqiptar. Problemi do të ndërlikohej nëse PPD vendos të kandidojë kandidat shiptar për kryetar. Si duket PDSH me propozimin për nënkryetar të shtetit kërkon nga partnerët e koalicionit që nëse jo tani së paku për zgjedhjet e ardhshme presidenciale të pajtohet me mundësinë e zgjedhjes së nënkryetarit shqiptar si kusht për të fituar votën e elektoratit të saj. Se kjo është kështu flet edhe fakti se edhe sikur të pranohej ideja ajo vështirë se do të mund të realizohej. Pyetja është se si do të pengohej që në vendin e nënkryetarit të mos kandidohej një maqedonas. Kjo ligjërisht do të ishte e mundur vetëm nëse kryetari dhe nënkryetari do t'i zgjidhte Parlamenti e jo populli në zgjedhje.

Edhe pozicioni i PPD opozitare është i qartë. Ajo dëshiron që duke kandiduar kandidatin e saj për kryetar t'i përfitojë shqiptarët me çka do t'ia mohonte legjitimitenin partisë tjetër shqiptare për të folur në emër të shqiptarëve dhe të participojë në emër të tyre në qeveri. Zgjidhje për të cilën do të mund të pajtoheshin të dy partitë shqiptare është kandidati i përbashkët në rrethin e parë, i cili do të grumbullonte votat e shqiptarëve, kurse për rrethin e dytë do të vendosin sipas parimit "shohim e veprojmë".

Mediat maqedonase edhe kësaj here si gjithnjë idenë e pa me syrin e drojës dhe rezikut nga, siç thonë ata, paralelizmi në pushtet, regjionalizim, federalizim dhe shpërbërje të vendit.

Naser Selmani